Democratie uitleggen met een twinkeling in je ogen

De Participatieverklaringstraining duurt zes dagdelen en biedt statushouders een kennismaking met Nederland: de Grondwet, normen en waarden, de verzorgingsstaat, de werkcultuur in Nederland, belastingen en rechten en plichten. Voor Hoseb is dit veel meer dan alleen het overdragen van theorie.

Van eigen ervaring naar effectief lesgeven

“Mijn missie was eigenlijk om mensen een beetje aan het lachen te krijgen,” vertelt Hoseb over zijn aanpak. “Een beetje met plezier het verhaal laten binnenkomen, in plaats van droge politieke feiten stampen.” Die persoonlijke benadering maakt het verschil. Wanneer hij over democratie spreekt, vergelijkt hij de Nederlandse rechtsstaat met de situatie in Syrië. “Dat je hier niet zomaar iemand kunt omkopen, terwijl dat in Syrië heel makkelijk kan.” Hij gebruikt concrete voorbeelden die voor iedereen herkenbaar zijn: van de onafhankelijkheid van rechters tot de werking van het parlement.

Herkenning, verbazing en waardering

De deelnemers – een divers gezelschap van recent aangekomen gezinsmigranten uit Engeland, Brazilië en de Filipijnen, naast statushouders uit landen als Syrië – reageren wisselend op de Nederlandse normen en waarden. Het is belangrijk om deze diversiteit te benoemen: de PVT is niet alleen voor vluchtelingen uit het Midden-Oosten, maar voor iedereen van buiten de EU die naar Nederland komt. Sommigen zijn verbaasd over aspecten van de rechtsstaat. “Als iemand jouw fiets steelt en je slaat hem helemaal in elkaar, dan ben jij ook schuldig,” legt Hoseb uit. “Ze vonden het toch wel vreemd dat je als slachtoffer ook verantwoordelijk kunt worden gehouden.” Maar die verbazing slaat al snel om in waardering. “Statushouders zijn gemiddeld twee jaar hier en hebben recentelijk van alles meegemaakt. Hun families wonen nog in Syrië, na de Assad-periode. Ze weten hoe erg het daar is en kunnen de democratie hier heel goed waarderen.”

De kracht van persoonlijke verhalen en positieve feedback

De deelnemers ervaren Hoseb als een aangename docent, die het verhaal op een leuke, zangerige manier brengt met veel voorbeelden. “Hij legt alles goed uit,” vertellen ze. “Soms gebruikt hij zulke dure Arabische woorden dat we hem niet begrijpen, maar dan legt hij het weer hartstikke goed uit.” Ze waarderen vooral zijn persoonlijke aanpak. “Wij zitten hier met iemand die ons echt iets wil meegeven en helpen. Hij geeft ook zijn eigen inzichten.” Ondanks dat hij met zijn 28 jaar relatief jong is, vinden de cursisten dat alles wat hij zegt klopt. Hoseb geeft cursisten de ruimte om hun eigen ervaringen te delen. Door verhalen uit verschillende landen naast elkaar te leggen, wordt het contrast met Nederland duidelijk. “Als je ziet hoe verschillend dat in andere landen is vergeleken met Nederland, dan merk je dat mensen aandachtig luisteren en geïnteresseerd vragen stellen.”

Hij legt bijvoorbeeld de verzorgingsstaat uit vanuit zijn hoofdberoep als ambulant mondhygiënist. Naast zijn werk als trainer bij Vluchteling aan Zet behandelt hij patiënten die uitgebreide zorg ontvangen. “Ik kom bij een patiënt die onder de föhn zit bij de kapper. Straks komt de pedicure en daarna het eten. Daar kun je als Syriër alleen maar van dromen.” Door zijn dubbele rol kan hij de Nederlandse zorg vanuit eigen ervaring uitleggen.

Meer dan alleen een certificaat

Wanneer de deelnemers hun certificaat ophalen, ziet Hoseb trots in hun ogen. “Het gevoel van: dit hebben wij ook afgerond, op weg naar…” Ze vragen meteen wanneer de volgende stap begint: de MAP-training. De cursisten beseffen dat ze zelf aan zet zijn. Ze moeten vooruit, ze moeten iets doen – een steentje bijdragen aan de Nederlandse samenleving. Het ‘pappen en nathouden’ waar sommige oudere vluchtelingen over vertellen, is niet meer mogelijk onder de nieuwe Wet inburgering.

Hoop in onzekere tijden

Het politieke klimaat rondom vluchtelingen is de afgelopen jaren veranderd. “Toen ik tien jaar geleden naar Nederland kwam, werden wij gepamperd. Nu is het een koelkast waar ze in terechtkomen,” constateert Hoseb. Deelnemers maken zich zorgen over hun verblijfsvergunning en toekomst in Nederland. Ze zijn zich er nu van bewust dat ze zelf actie moeten ondernemen en geen afwachtende houding meer kunnen aannemen. Toch blijft hij positief over de training. “Zonder hoop zijn we eigenlijk nergens aan gebonden. Als er geen hoop is, dan is er geen leven.” De PVT biedt nieuwkomers niet alleen kennis over de Nederlandse samenleving, maar ook perspectief op hun plek daarin. De hoop is dat ze aan zet zijn, dat ze gas willen geven.

Resultaat dat spreekt

Van de groep cursisten in Echt hebben bijna allen hun certificaat behaald. Alleen degenen die een paar lessen hebben gemist, moeten die nog inhalen voordat ze hun certificaat kunnen ophalen. De rest staat klaar voor de volgende stap: de praktische MAP-training, waarin ze aan de slag gaan met arbeidsmarktoriëntatie en persoonlijke ontwikkeling. Hosebs aanpak toont aan dat effectieve integratie begint bij begrip en verbinding. Door zijn eigen ervaring als vluchteling te delen en ruimte te geven aan verschillende perspectieven, maakt hij Nederlandse waarden begrijpelijk en relevant voor nieuwkomers. Zijn professionaliteit is hoog: hij gebruikt filmpjes over Johan Thorbecke en de rechtsstaat, vergelijkt het kiesstelsel in verschillende landen en neemt cursisten mee in het besef van hun nieuwe groeipad in Nederland.

“Ik vind het geweldig hoe democratie hier zijn plek heeft gevonden,” zegt hij. “Een volledige democratie is misschien onmogelijk, maar Nederland doet wel zijn best om er zo dicht mogelijk bij te komen.” Die passie straalt af op zijn cursisten, die vol vertrouwen de volgende stap zetten in hun Nederlandse toekomst.

Nieuwkomers, gefeliciteerd met jullie resultaat. Jullie zijn #aanzet. Gemeente Echt-Susteren en Vluchteling aan Zet zijn trots op jullie.